8. Strefa grabieży - Akcja Reinhardt

^{Aukcja przedmiotów należących do Żydów z Lörrach przed ich deportacją do Francji, 22.10.1940 r. Autor: Gustav Kühner.
Prawa: Stadtarchiv Lörrach, StaLö 2.43.7.}

Das Vermögen des Juden, der die deutsche Staatsangehörigkeit auf Grund dieser Verordnung verliert, verfällt mit dem Verlust der Staatsangehörigkeit dem Reich. (…)
Das verfallene Vermögen soll zur Förderung aller mit der Lösung der Judenfrage im Zusammenhang stehende Zwecke dienen.

Majątek Żyda, który traci obywatelstwo niemieckie na mocy niniejszego dekretu, zostaje wywłaszczony przez Rzeszę […],
Majątek w ten sposób wywłaszczony posłuży do realizacji wszystkich celów związanych z rozwiązaniem kwestii żydowskiej.

^{Jedenaste rozporządzenie do ustawy o obywatelstwie Rzeszy z 25.11.1941 r., sekcja 3, legalizujące konfiskatę mienia niemieckich Żydów deportowanych na Wschód.}

Grabież była integralną częścią prześladowania Żydów. W nazistowskich Niemczech własność żydowska była konfiskowana i sprzedawana na aukcjach. Zajmowano ich konta bankowe, mieszkania oraz pozostawiony dobytek. W Generalnym Gubernatorstwie społeczności żydowskie były zmuszane do płacenia wysokich kontrybucji i oddawania różnych przedmiotów, takich jak ubrania czy metal.

Wyposażenie mieszkań po wysiedleniu Żydów z Wieniawy, Lublin 1940 r. Archiwum Fotograficzne Yad Vashem.

^{Wyposażenie mieszkań po wysiedleniu Żydów z Wieniawy, Lublin 1940 r.
Źródło: Archiwum Fotograficzne Yad Vashem.}

Jednym z głównych celów Globocnika było wzmocnienie swojej pozycji ekonomicznej poprzez przymusową pracę Żydów. Założył przedsiębiorstwo „Ostindustrie”, które do poł. 1943 r. zatrudniało 45 tys. żydowskich pracowników.

Musieliśmy wysiąść z wagonów tak szybko, jak to było możliwe i zostaliśmy wprowadzeni do obozu Sobibór. Nagle doszliśmy do bardzo dużego baraku z szeroko otwartymi drzwiami z przodu i z tyłu. Przechodząc, musieliśmy oddać wszystko, co mieliśmy ze sobą, plecaki, tornistry, wszystko przepadło. Myśleliśmy: „Na Boga, jak my to odzyskamy?”.
A ja zabrałem z domu gitarę i chroniłe ją w obozie Westerbork i w wagonie kolejowym – taki byłem wtedy naiwny.

–

Jules Schelvis, ur. 1921 Amsterdam, nagr. 2007.

^{Wykaz przedmiotów osobistych zrabowanych Żydom w obozie zagłady w Bełżcu, przesłanych do magazynów akcji „Reinhardt” w Lublinie 8.02.1943 r.
Źródło: Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku.}

Jednym z głównych elementów akcji „Reinhardt” były masowe grabieże. Po przybyciu do obozów zagłady Żydzi byli okradani z ostatnich walizek. Rzeczy Żydów z całej Europy były zbierane, sortowane, rejestrowane i przechowywane w magazynach w Lublinie – takich jak w obozie na Flugplatzu – stając się własnością Rzeszy Niemieckiej. W czasie trwania akcji „Reinhardt” Flugplatz pełnił funkcję placu selekcyjnego oraz centralnego miejsca segregacji i magazynowania mienia zrabowanego Żydom zamordowanym w obozach zagłady.

^{Teren niemieckiego obozu Flugplatz na dawnym lotnisku w Lublinie, ok. 1941 r.
Kolekcja zdjęć Marka Gromaszka.}

W ciągu dnia byliśmy w dużej hali, w której kiedyś produkowano samoloty. Wydaje mi się, że były tam trzy duże, okrągłe hale obok siebie. Kobiety musiały tam sortować ubrania i zatrzeć ślady, że należały one wcześniej do Żydów. Związywano je razem, a następnie – to wiemy teraz – wysyłano do Niemiec.

–

Jules Schelvis, ur. 1921 Amsterdam, nagr. 2007.

W trakcie deportacji i tuż po nich, żydowskie domy były plądrowane przez Niemców, a następnie przez miejscową ludność. Szacuje się, że akcja “Reinhardt” przyniosła zyski w wysokości prawie 179 milionów marek niemieckich.

Materiały dodatkowe:

Jules Schelvis urodził się 7 stycznia 1921 r. w Amsterdamie w rodzinie żydowskiej. Mieszkał i pracował w Amsterdamie jako drukarz do 26 maja 1943 r., kiedy to wraz z żoną i rodziną został deportowany do obozu Westerbork. Z Westerbork rozpoczęła się jego podróż przez różne obozy zagłady, koncentracyjne i pracy, między innymi Sobibór, Dorohuczę i Lublin. 8 kwietnia 1945 r. został wyzwolony przez armię francuską w Vaihingen/Enz w południowych Niemczech. Po wojnie wrócił do Holandii i pracował nadal jako drukarz. Dopiero trzydzieści lat po strasznych przeżyciach w obozach zaczął konfrontować się ze swoją historią i historią Holokaustu. Towarzyszył grupom i studentom, którzy zajmowali się tym tematem. Jako jeden z ostatnich świadków starał się przypominać o wydarzeniach Holokaustu i propagować pamięć o nim. Wydał książkę o obozie zagłady w Sobiborze, która stała się jedną z kluczowych prac na ten temat. Zmarł w 2016 r.

Jedenaste rozporządzenie, 1941
W dniu 25 listopada 1941 r. wydane zostało 11. rozporządzenie do ustawy o obywatelstwie Rzeszy (RGBl I 1941, s. 722ff). Na jego mocy, wszyscy obywatele uznani za Żydów na podstawie ustaw norymberskich nie przebywający już na terytorium Rzeszy Niemieckiej, zostali pozbawieni niemieckiego obywatelstwa. Rozporządzenie to stanowiło również, że ich majątek przechodził na rzecz Rzeszy Niemieckiej, co było sankcjonowaną przez państwo formą grabieży. Osoby deportowane nigdy nie miały odzyskać ani swoich skonfiskowanych rzeczy, ani pozostałego majątku, który został zlicytowany.
Jedenaste rozporządzenie do ustawy o obywatelstwie Rzeszy z dnia 25 listopada 1941 r., paragraf 3, wydrukowane w Dzienniku Ustaw Rzeszy Niemieckiej, część I, tom 1941, s. 722–724, opublikowanym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Rzeszy Niemieckiej, Berlin 1941 r.

Oryginał Jedenastego rozporządzenia, 1941 – Österreichische Nationalbibliothek
Treść do czytania Jedenastego rozporządzenia, 1941